13 tips tegen stress en 13 stappen richting de Hangmat Samenleving
Eén van de meestgehoorde klachten in de samenleving is stress. LEF heeft een visie ontwikkeld om tot rust te komen. Als individu en als samenleving. Die visie noemen wij ‘de Hangmat Samenleving’, gebaseerd op de Slow Life principes. Want er is niets mis met af en toe luieren. Sterker nog, het is heel gezond. Iedereen die een burn-out voorkomt is wat ons betreft een held! Maar wat is er nodig om als individu en maatschappij een gezond leeftempo te bereiken? Je leest het hieronder.
Luister naar het lichaam
Heb je last van gespannen spieren, zit je ademhaling hoog in de borst of heb je last van hoofdpijn? Goede kans dat je te hard werkt, teveel wil of onder te hoge druk staat. Heb je last van dit gevoel, forceer jezelf dan niet om productief te zijn. Laat los. Maak een wandeling, laat je masseren of masseer jezelf en doe een ademhalingscursus. Goede kans dat als je je klachten vroegtijdig opmerkt en behandelt, je een stuk gelukkiger door het leven gaat en erger voorkomt. De wijze spreuk van Epicures: ‘Rust in de geest, gezond in het lichaam’ is daarbij een goede om in het achterhoofd te houden. Zit het geestelijk niet goed, ga dan bewegen. Zit het lichamelijk niet goed, check dan of je op mentaal gebied niet teveel van jezelf of je omgeving verwacht. Soms mag het leven ook gewoon tegenzitten.
Plan voldoende tijd in voor sociale contacten
Quali-tijd doorbrengen met familie, vrienden en buren. Daar maken we niet altijd tijd voor. Terwijl een goed sociaal vangnet zoveel verschil maakt en bovendien leuk is. Blok in je agenda met een bepaalde kleur de sociale momenten en zorg ervoor dat je iedere week je dosis krijgt. Dit kan je natuurlijk combineren met leuke uitjes en activiteiten, waardoor je tegelijkertijd ontspant.
Gemengd wonen zoals hofjes en woongroepen maken het makkelijker om sociale cohesie te bouwen. LEF wil deze vorm van wonen dan ook voorrang geven bij projectontwikkeling. Eenzaamheid kost de maatschappij namelijk miljarden. Wanneer verschillende generaties samenwonen (ook Kangoeroe woningen) blijven mensen vitaler en stijgt het gelukscijfer. Alle reden dus om hierin te investeren.
Rust lekker uit
Wat heerlijk als je even niets in de agenda hebt staan, nergens heen hoeft en je ook niet schuldig voelt door niks te doen. Om dit extra makkelijk te maken wil LEF meer vrije dagen toevoegen aan het jaar. Zo mag de dag van de arbeid, 1 mei, standaard vrij zijn. Koningsdag verdient een republikeinse tegenhanger op 26 juli, de dag van de onafhankelijkheidsverklaring van Spanje. Het Suikerfeest, Keti Koti en Divali verdienen ook een vrije plek op de kalender, evenals midzomer en midwinterfeesten. De Romeinen telden meer dan 100 feestdagen. Waarom zouden we onszelf blijven doodwerken in een tijd waarin technologie zoveel werk van ons overneemt.
Zeg nee tegen extra werk
Tegen teveel dingen ja zeggen is de grootste reden voor stress. Je kan niet alles tegelijkertijd. Het schakelen tussen veel verschillende taken is bovendien iets dat niet iedereen gegeven is. Multitasken kost in de regel veel energie. Daarnaast is het belangrijk om overwerk te weigeren als je daar niet voor betaald wordt en het je niet gelukkig maakt. Als je je vol passie op een gaaf project stort waarbij je de tijd vergeet is het natuurlijk prima. Maar taken die weinig voldoening scheppen of vallen onder de categorie bullshit jobs van nog meer sales en nog meer consumptie, daar mag je best nee tegen zeggen.
In de privésfeer is een gelijkere verdeling van zorgtaken wenselijk. Wat daarbij echt zou helpen is een wet voor gelijke beloning voor gelijke beroepen, waarbij de bewijslast bij het bedrijf ligt in plaats van de persoon. Dan hoeven het niet de vrouwen te zijn die hun carrière op een lager pitje zetten en kunnen mannen delen in de zorgtaken. Meer transparantie over salarissen zou ook helpen. Bedrijven waar alle werknemers hun eigen salaris bepalen zijn bijvoorbeeld heel succesvol. Zelf je vakantie bepalen blijkt uit Amerikaans onderzoek soms tot een race to the bottom te leiden. Dat spreken we dus liever af in CAO’s en het recht om niet gestoord te worden na werktijd.
Meer weten over zelf je salaris bepalen en werknemers als eigenaar van het bedrijf? Check deze aflevering van VPRO Tegenlicht of dit artikel over Ricardo Semler.
Creëer prikkelarme momenten en ruimtes
De smartphone slokt overal de aandacht van mensen op en vormt een serieuze verslaving. We hoeven niet permanent bereikbaar te zijn. Het beste wat je kunt doen is uren voor jezelf instellen waarop je bereikbaar wil zijn. Je e-mail bijvoorbeeld alleen tussen 11.00 en 12.00 uur, en tussen 15.00 en 16.00 uur. Ook kan je al je notificaties uitzetten en nieuws apps of sociale media van je telefoon verwijderen.
Lees hier meer over in het boek The World Beyond Your Head van Matthew Crawford of De Aandacht Verloren van Johann Hari
Een ander probleem van de ‘To-Go-Samenleving’ is eindeloos bellen, eten, sporten, racen en overbelichten. Hierdoor blijft er weinig meer over van de (nacht)rust en raken mensen snel overprikkeld. Daarom pleit LEF voor meer stilteruimtes en pleinen, speciale eetcoupés in treinen en toegewijde openbare ruimte voor muziek, dans en sport, zonder dat alles overal en onderweg moet kunnen plaatsvinden.
Lees meer over haast in de samenleving in Neem de Tijd van Koen Haegens.
Zet het licht uit en maak de Melkweg weer zichtbaar
Ieder jaar wordt onze leefomgeving 4% lichter, LED lampen zijn namelijk extreem goedkoop geworden en er bestaat nog geen wettelijke limiet op lichtuitstoot. Hierdoor hollen insectenpopulaties achteruit. En ook mensen hebben last van de overvloed aan kunstlicht. Door de smartphone staan we permanent aan en kunnen we 24 uur per dag berichten krijgen. Stel een schermtijd limiet of kinderslot in op je telefoon om minder blootgesteld te worden aan kunstlicht. Dat helpt om minder tijd te verspillen en meer over te houden voor dingen die voor jou belangrijk zijn. ‘s Avonds de lichten dimmen met een timer helpt om te wennen aan het vallen van de nacht en beter te slapen.
Als het aan LEF ligt komt er een wettelijke beperking op de hoeveelheid en felheid van kunstlicht. Dat is hard nodig want Schiphol, het Westland en de haven van Rotterdam / Antwerpen zijn de meest lichtvervuilde gebieden ter wereld! Dat is slecht voor ons bioritme en bovendien zonde, want de sterren zijn zó magisch om naar te kijken. Daarom willen we van de regering een masterplan om het Heelal weer zichtbaar te maken en te pleiten voor een begrenzing van het aantal satellieten. Het Dark Sky Park Terschelling en Lauwersmeer wordt uitgebreid naar meer plekken. Daan Roosgaarde liet al zien dat het kan in Leiden. Marjolijn van Heemstra schreef een prachtig boek over schemering: In Lichtjaren Heeft Niemand Haast. En de documentaire Aurora Metropolis van Jeroen Disch is ook de moeite waard.
Organiseer een jubeljaar waarin schulden worden kwijtgescholden
Vroeger was het gebruikelijk om iedere 50 jaar alle schulden kwijt te schelden. Zodat toekomstige generaties niet onder het juk van de schuld van hun ouders of grootouders zouden leven. Ook was het normaal om het land iedere 7 jaar brak te laten liggen zodat het weer op adem kon komen om vrucht te dragen. Wereldwijd leven miljarden mensen onder de armoedegrens. Landen in het globale zuiden worden in armoede gedwongen omdat ze veel meer rente moeten betalen en leningen zich al decennia opstapelen. Het is tijd om met een schone lei te beginnen. Schulden dienen namelijk vooral de geldeisers die er rijker van worden, terwijl het mensen met weinig bezittingen tot wanhoop drijft. Schulden kwijtschelden (ook studieschulden) levert direct stressvermindering op, zonder dat het veel pijn doet!
Stimuleer sport als inspanning en spel als ontspanning
Nederlanders zitten teveel stil achter computerschermen en op de bank. Dat kan leiden tot veel ziektes en een lethargisch gevoel. LEF wil inspanning en ontspanning stimuleren door vaker buurtspelen te organiseren. Sport moet voor iedereen binnen handbereik zijn. Het geld dat zorgverzekeraars nu steken in reclames en controles wordt wat ons betreft beter aangewend door sportverenigingen financieel te ondersteunen. Dat bespaart namelijk ook een heleboel zorgkosten. Zelf kun je hier natuurlijk ook aan meedoen door lid te worden van een sportclub. Je traint daar niet alleen je lichaam maar ook je sociale skills. En je ontmoet er ook nog eens alle leeftijden.
Verwijder reclames uit de openbare ruimte
Eén van de redenen van stress is de constante stroom aan commerciële beelden, die ons aansporen om nog meer te begeren en ontevreden te zijn met wat we hebben. Deze beelden scheppen een ideaalbeeld dat onmogelijk bereikt kan worden, en simpelweg niet eerlijk is over wat er wordt beloofd. Wat LEF betreft kan er wel promotie plaatsvinden voor kunst, cultuur en goede doelen.
In Grenoble is straatreclame al verboden, met steun van zowel conservatieve als groene partijen. De burgemeester voerde het gewoon in en van de één op de andere dag kwam de stad er weer mooier uit te zien (in plaats van één groot uithangbord voor het kapitalisme te zijn). De reclamevrij stad bespaart bewoners ook een heleboel tijd en aandacht die ze nu in hun persoonlijke leven kunnen stoppen.
Zoek de natuur op (en breidt de natuur uit)
Het is wetenschappelijk bewezen dat omringd zijn door natuur je stresslevels omlaag brengt. Je haalt dieper adem en je zintuigen worden beter. Door naar natuurgeluid te luisteren, of in een stadspark te wandelen ervaar je deze effecten ook al. Tijdens Corona was het populair om een ommetje te maken. Laten we dat vooral blijven doen.
Mede omdat het zo goed is voor de gezondheid pleit LEF voor meer parken en groen in de stad, en minder bouwwoede. Want we kunnen best wat kleiner gaan leven, empty-nesters ervaren zelfs dat ze teveel ruimte hebben. Op bomen en groen moeten we niet bezuinigen.
Hanteer een gezond slaap/waak patroon
Veel mensen zijn oververmoeid omdat ze slecht slapen. Slaap is een wondermiddel voor je gezondheid, zowel fysiek als mentaal. Bezuinig er dus niet op, tenzij je permanent chagrijnig wil zijn. Gemiddelde volwassenen hebben 8 uur slaap per dag nodig, en het ritme van naar bed gaan ligt voor jongeren anderhalf tot twee uur later. Een goed kussen, matras en ventilatie doen wonderen voor je nachtrust. En het helpt natuurlijk als je slaapt in een kamer zonder lawaai. Wat ook helpt is slaapkamers bouwen en inrichten op het Oosten, omdat opstaan met natuurlijk daglicht het beste is om je biologische klok te resetten.
Wekkers zouden eigenlijk niet nodig moeten zijn. Wekkers waren een beroep dat ontstond tijdens de Industriële revolutie. Mensen waren door het werk in de fabriek zo moe dat ze iemand nodig hadden om langs de straten te gaan en iedereen tot werk te sommeren. Nu is het beroep overgenomen door een apparaat dat misschien wel helemaal niet zo gezond voor ons is. Zeker als het een mobiele telefoon is met allerlei andere prikkels. Een laatste tip om beter te slapen is dus de smartphone uit of op vliegtuigstand in een andere kamer.
Wil je meer over dit onderwerp weten? Lees dan het boek Why We Sleep van Matthew Walker 🙋
Overweeg een langzamere manier van reizen
“It is by riding a bicycle that you learn the contours of a country best, since you have to sweat up the hills and coast down them.”
Ernest Hemmingway was met reden een fan van fietsen. Het landschap verandert geleidelijk en je maakt makkelijk een praatje. Ook kan je wennen aan de verandering van omgeving, in tegenstelling tot de jet lags van vliegreizen. Volgens een anekdote rusten berggidsen op de Kilimanjaro niet altijd uit omdat ze moe zijn, maar omdat hun ziel nog in het dorp is en even nodig heeft om ze bij te benen.
Ook het lopen van een bedevaart of lange wandeltocht is een unieke manier van reizen. En de fysieke inspanning tijdens een zeiltocht, in contact staan met het water en de wind, is onvergetelijk. Reis niet naar een bestemming maar maak de bestemming de reis zelf. Dan kom je niet uitgeput van de reis aan op bestemming maar opgeladen met nieuwe energie.
Introduceer de vierdaagse werkweek, of misschien zelfs 4 uur?
Timothy Ferris geeft in zijn boek Een Werkweek van 4 uur tips om zo min mogelijk tijd aan werk te besteden. Op de boekomslag is niet voor niets een hangmat afgebeeld. Hoewel sommige delen van het boek een wat extreem (Amerikaans) pleidooi zijn voor rentenieren en passief inkomen, roept het de vraag op waarom we met zoveel automatisering en technologie om ons heen nog zoveel werken. Kunnen we ons verlangen naar meer ook ombuigen in een verlangen naar minder?
Uit diverse onderzoeken blijkt dat personeel dat vier dagen gaat werken (met behoud van loon) in plaats van vijf, geen productiviteit inleveren en zich tevredener voelen over hun werk. Kortom, het is tijd voor een kortere werkweek als norm. Ook het aantal lesuren op school kan een stuk minder. Kinderen leren namelijk het meest van elkaar. En zijn gelukkiger (en scoren beter in onderzoek naar onderwijsniveau) als ze hun eigen nieuwsgierigheid achterna kunnen gaan in plaats van een curriculum uit het hoofd te leren.
