10 redenen vóór een basisinkomen

LEF is een hartstochtelijk voorstander van het welvaartsdividend, ook wel basisinkomen of vrijheidsdividend genoemd. Veel mensen vragen ons met welke reden? De betere vraag is, waarom zou je het basisinkomen niet invoeren? Er zijn namelijk zoveel positieve kanten. Om de eerste vraag toch te beantwoorden hebben we de 10 belangrijkste argumenten op een rijtje gezet.

1. Door een belastingvrij basisinkomen loont het om te werken.

   Veel mensen weigeren momenteel een loonsverhoging omdat ze er netto op achteruit gaan. Of mensen zitten in de bijstand en verliezen hun uitkering zodra ze een vorm van betaald werk gaan doen. Het hele idee van werk is dat het beloond wordt. Niet alleen in voldoening en sociale contacten, ook in geld. Het basisinkomen geeft iedereen de vrijheid om te werken en daarvoor beloond te worden.

2. Het basisinkomen draagt bij aan het oplossen van de woningnood.

   Het basisinkomen wordt uitgekeerd aan individuen, niet aan huishoudens. De kostendelersnorm ontmoedigt mensen in de bijstand om samen te wonen omdat zij dan een deel van hun uitkering verliezen. Het basisinkomen neemt die drempel tot samenwonen weg en stimuleert doorstroming. Omgekeerd creëert een basisinkomen voor jongeren de ruimte om uit huis te gaan en eigen huur te gaan betalen. Dat stimuleert zelfstandigheid en maakt het op termijn ook makkelijker om een partner te vinden en een gezin te beginnen. Het basisinkomen slaat wat dit betreft twee vliegen in één klap, en meer doorstroming, en minder vergrijzing.

3. Het scheelt een heleboel papier- en controlewerk.

   Wil je een uitkering, dan moet je ontzettend veel formulieren invullen en gegevens aanleveren, die vervolgens weer gecontroleerd moeten worden door de staat. Bij de belastingdienst, het UWV en de gemeentes werken meer dan 60.000 mensen fulltime om deze papiermolen in stand te houden. Omdat er jarenlang belastingregelingen op elkaar zijn gestapeld (huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderbijslag, basisbeurs, AOW, WIA), is het systeem te complex en niet gebruiksvriendelijk. Er zijn zoveel loketten en potjes dat de burger door de bomen het bos niet meer ziet. Veel mensen voelen zich overigens in hun eer aangetast om bij de staat een hand op te houden en zien daardoor af van de voorziening die voor hen bedoeld is (rijke mensen laten deze kans overigens vaak niet voorbijgaan). Het basisinkomen lost deze complexiteit op met een overzichtelijk bedrag dat iedere maand op je rekening staat. Dat scheelt een hoop procedures, maandelijks doorgeven van wijzigingen en stress. De controle capaciteit kan beter worden ingezet voor het opspeuren van belastingontduiking.

4. De huidige armoede(bestrijding) is duur en ineffectief.

   Veel reïntegratietrajecten vergroten de kans op een baan niet; ze verkleinen ze. Het basisinkomen is een veel effectievere vorm van geld besteden dan iemand inhuren om mensen uit de schulden te krijgen. Haal de bemiddelaar uit het systeem en geef mensen het geld direct ter beschikking. Zij weten het beste waar ze het voor nodig hebben. Het basisinkomen stelt geen voorwaarden (ook geen sollicitatieplicht of tegenprestatie) en laat mensen daarmee in hun waarde. Het gaat uit van de wijsheid van de mens en bevrijdt mensen van regelgeving. De enige oplossing om armoede op te lossen is mensen voldoende geld geven om van te leven!

5. Het basisinkomen discrimineert niet.

   Momenteel komen burgers in aanmerking voor geld van de overheid als ze voldoen aan bepaalde criteria. Boven de 65 krijg je AOW, als je studeert studiefinanciering, als je kinderen krijgt kinderbijslag. Het onvoorwaardelijk basisinkomen wordt aan iedere burger uitgekeerd, ongeacht leeftijd, beroep, sociale status of gezinsamenstelling. Daarmee ondervangen we ook het probleem van onze pensioenen, want deze pot wordt dan niet gebaseerd op het aantal werkenden, maar op de inkomsten van de staat en de omvang van de economie. Doelgroep beleid en maatwerk bieden is goed, maar doe dat dan lokaal en van onderop, niet via een centrale overheidsorganisatie.

6. Het basisinkomen is een goede investering.

   Uitgaande van €1000 netto per persoon per maand kost het basisinkomen 17.608.150 Nederlanders * €1000 * 12 = €211.297.800.000 (afgerond 211,3 miljard euro). Momenteel wordt er al 97,8 miljard uitgegeven aan sociale zekerheid. Blijft er nog 113,5 miljard over. Een digitale transactie tax van 0,2% levert jaarlijks 70 miljard euro op (van elke digitale betaling gaat dan 0,2 cent naar een gedeelde pot voor het vrijheidsdividend). Blijft er nog 43,5 miljard euro over. Deze kosten kunnen worden gedekt met een hogere vermogens- of erfbelasting of een correctie in box 3 voor het rendement op onroerend goed. Het is ook mogelijk om de 43,5 miljard euro als investering in de economie te zien die koopkracht aanzwengelt. In het Engels heet dit ‘helikoptergeld’, onder meer gebruikt tijdens de coronacrisis. Tot slot betaalt het basisinkomen zich uit via enorme positieve neveneffecten. In één klap verdwijnt 60% van de armoede, hetgeen resulteert in lagere zorgkosten, minder criminaliteit en minder schooluitval. En het belangrijkste voor LEF, dat kinderen niet in armoede opgroeien en een sociaaleconomische positie erven. Het basisinkomen is een koopje als je het vergelijkt met de huidige uitgaven aan een toeslagen- en participatiesysteem dat niet effectief blijkt in armoede bestrijding. Het voorkomt ook ongekend onrecht zoals de toeslagenaffaire.

7. Een basisinkomen creëert wederzijds vertrouwen en sociaal kapitaal.

   Wie wantrouwen zaait, zal wantrouwen oogsten. Wie vertrouwen schenkt zal vertrouwen terugkrijgen. Als er iets is dat er in Nederland ontbreekt is het vertrouwen. In de toekomst, in elkaar, in de politiek, in de gemeente, in bedrijven. Het basisinkomen gaat ervan uit dat mensen het goede doen. Hoewel niet iedereen behoefte zal hebben aan het basisinkomen, betekent het voor veel mensen het verschil tussen hongerig naar bed gaan en een gevulde maag, tussen op straat leven en een dak boven je hoofd. Mensen die het basisinkomen niet nodig hebben kunnen het doneren. Het basisinkomen gaat ervan uit dat mensen staan de popelen om waarde toe te voegen aan de maatschappij, wat ook in lijn is met de resultaten van onderzoeken naar het basisinkomen.

8. Iedereen deelt in de vooruitgang, niet alleen de superrijken.

   Tussen 2006 en 2019 zijn de 10% rijkste Nederland er 280,7 miljard op vooruit gegaan, terwijl de onderste 10% er 20,7 miljard op zijn achteruitgegaan. Door corona is deze vermogensongelijkheid alleen maar toegenomen. Hoewel het basisinkomen niet direct zorgt voor meer gelijkheid, is het wel een garantie dat iedereen een deel van de gezamenlijke winst krijgt. Want we maken samen de maatschappij, iedereen staat op de schouders van reuzen. Bovenop het basisinkomen moet het reële loon van Nederlanders gecorrigeerd worden voor inflatie en productiviteit met €1400 per maand. Zo kan weer een middenklasse ontstaan die ten goede komt van de maatschappelijke verhoudingen, het politieke krachtenveld en broodnodige vernieuwing in de economie.

9. Onbetaald werk krijgt de waardering die het verdient.

   Of je nu liberaal bent en the pursuit of happiness aanhangt, of socialist en het verheffen van de arbeidersklasse, het basisinkomen combineert het beste van twee werelden. Het stelt het individu in staat om waarde toe te voegen aan de samenleving. Hoewel geld voor veel mensen niet de primaire beweegreden is, zorgt het basisinkomen er wel voor dat we oog krijgen voor alle vormen van werk. Het beste voorbeeld is ouderschap, mantelzorg en vrijwilligerswerk. Maar ook tijd die belangeloos aan passieprojecten wordt besteed krijgt zo de aandacht die het verdient. Het basisinkomen maakt mensen onafhankelijker terwijl het ook de waarde van het collectief versterkt.

10. Het basisinkomen is de beste kans om bullshit jobs en klimaatverandering aan te pakken.

    De helft van de mensen in de Westerse wereld heeft het gevoel dat hun werk niet bijdraagt aan de maatschappij. Met name bankiers, marketeers en adminstratieve medewerkers ervaren weinig voldoening in hun werk. Hoe mooi zou het zijn als het aantrekkelijker wordt om zinvol werk te doen omdat je niet afhankelijk bent van een goedbetaalde baan? Dat je meer keuze hebt om bij te dragen? Tegelijkertijd zitten we middenin de grootste transitie van deze tijd, de omschakeling van een systeem gebaseerd op werken op te overleven, schaarste, accumulatie en prijs naar een systeem gebaseerd op werken voor voldoening, overvloed, delen en intrinsieke waarde. Dat kan een heleboel banen en welvaart creëren als het mensen makkelijk wordt gemaakt hun baan in de oude economie op te geven en hun talenten binnen de nieuwe en circulaire economie in te zetten. Het basisinkomen helpt hierbij.

LEF strijdt voor de invoering van een landelijk basisinkomen, te beginnen met een pilot in Amsterdam en Den Haag. Beide steden hebben de juiste grootte en voldoende kennis in huis om de effecten goed te bestuderen en met aanpassingen kinderziektes te bestrijden. Tijdens deze pilot kan cruciale kennis en ervaring worden opgedaan om ook in de rest van Nederland tot een passend en werkend basisinkomen te komen. We beginnen met €1000 netto per persoon per maand. Voor mensen die er daardoor op achteruit zouden gaan moet er een keuze zijn voor een basisinkomen of een uitkering. De lange termijn droom van LEF is een hogere variant van het basisinkomen op wereldschaal zodat alle burgers in de wereld delen in de vooruitgang. De meeste revoluties komen van onderop en beginnen ergens in het klein. Laat dat dan hier zijn!

Voor een meer inhoudelijke discussie van het basisinkomen verwijzen wij graag naar het werk van de Vereniging Basisinkomen.

Ben je enthousiast geworden over het basisinkomen? Sluit je aan bij LEF. Lidmaatschap kost maar €12 per jaar.

Heb je een favoriet argument voor het basisinkomen? Of zie je nog meer voordelen die we moeten belichten? Laat het ons weten!

Check hieronder ook het filmpje door Rutger Bregman over het basisinkomen